Üç (3) Robot Yasası Nedir?
Isaac Asimov, üç robot yasasından ilk kez 1942 yılında yayımlanan Ben Robot isimli kitabının Durağan Döngü isimli kısa öyküsünde dile getirmiştir. Asimov, robot biliminin üç yasası olarak sıraladığı bu yasaları, tüm robot hikayelerinde temel yasalar kabul etmiştir.
Peki nedir bu Üç (3) Robot Yasası?
- Bir robot, asla bir insana zarar veremez veya bir insanın zarar görmesine izleyici kalamaz.
- Bir robot, ilk kuralla çelişmeyecek biçimde bir insanın emirlerine uymak zorundadır.
- Bir robot, ilk iki kuralla çelişmediği müddetçe kendi varlığını korumak zorundadır.
Zeroth Yasası (Sıfırıncı Yasa) nedir?
Zeroth Yasası: Hiç bir robot, insanlığa zarar veremez veya eylemsiz kalarak insanlığın zarar görmesine göz yumamaz.
Isaac Asimov belirlemiş olduğu bu yasalar, robotların insanlara zarar veren makineler olmadığını, tam tersine yalnızca birer makine olduğunun altını çiziyor. Asimov için artık robotlar insanlar için bir tehlike oluşturmayan basit yapılardı.
Fakat sonrasında bu yasalar da Asimov için yeterli olmamış ki ve olaya yeni bir boyut kazandırmak istemiş, yeni bir yasaya ihtiyaç olduğuna karar vermiş ve Zeroth Yasasını (Sıfırıncı Yasa) oluşturmuş.
Yeni eklenen yasa maddesi dördüncü bir yasa olarak olarak değil de “Sıfırıncı Robot Yasası” (Zeroth Law) olarak en başa eklendi ve böylece 4 Robot Yasası oluşturulmuş oldu.
Dört (4) Robot Yasası
Yeni oluşturulan yasa ile birlikte Asimov’a ait ünlü 3 Robot yasası, 4 madde olacak şekilde aşağıdaki gibi yeniden düzenlenmiştir.
- Bir robot insanlığa zarar veremez ya da etkisiz kalarak insanlığın zarar görmesine seyirci kalamaz.
- Bir robot ilk yasayla çakışmadığı sürece, bilgisi dahilinde bir insana zarar veremez ya da pasif kalarak bir insanın zarar görmesine izin veremez.
- Bir robot birinci ve ikinci yasayla çelişmediği müddetçe insanlarca kendisine verilen emirlere uymak zorundadır.
- Bir robot ilk 3 yasayla çakışmadığı sürece kendi varlığını korumak zorundadır.
Üç robot yasası ile ilgili bir film: Ben, Robot
Bu kısım spoiler içeriyor. Dileyen bu kısmı okumayabilir.
Aslında filmin konusundan bahsetmeyeceğim. Filmin sarsıcı bir noktasının altını çizmek istiyorum.
Ben, Robot filmi temel bir sorunu önümüze seriyor. Ancak robotlar, robot yasalarına uymak durumunda bile olsalar, bu yasaları yapay zekaya sahip oldukları için şöyle yorumlayabilirler ki bu çok mantıklı:
“Siz insanlar, birbirinize zarar veriyorsunuz. İnsanlık, insanın kötücül özelliklerinizden dolayı tehlike altında. Bu durumda sizi kendinizden korumak için yönetime el koyuyoruz.” diyebilirler.
Film bu temel sorun üzerinde durup bazı sorular soruyor. Cevapları bulabilmek kolay olmasa gerek. Bekleyip göreceğiz.
Asimov’un Üç Robot Yasasını temel alarak çekilmiş film olan Ben, Robot fragmanını aşağıdaki videodan izleyebilirsiniz.
