Hayvanlar dünyasının en cüsseli ve en sevimli canlılarından olan filler; kocaman kulakları, upuzun dişleri ve hortumlarıyla 7’den 70’e herkesin ilgisini çekmeyi başarmışlardır. Dişleri için insanlar tarafından avlanan bu canlıların sayıları gittikçe azalmaktadır. Ormanların kralı olarak bilinen aslanın bile çekindiği fillerin, sizi şaşırtacak özellikleri bu yazımızın konusu olacak.
Filler hangi ülkede yaşar? Fillerin yaşam alanı neresidir?
Fillerin yaşam alanları Asya ve Afrika olarak bilinir. Bu durum, Asya fili ile Afrika fili arasında tür ayrışmasına sebep olmuştur.
Filler, Sahra’nın aşağı bölgesindeki Afrika ile Güney ve Güneydoğu Asya’da yaşamaktadırlar. İçinde mamutlar ve mastodonlar gibi soyu tükenmiş türleri de barındıran hortumlular ailesinden şimdiye kadar soyunu sürdüren tek canlı filler kalmıştır.
Karada yaşayan en büyük hayvan olan Afrika filinin erkeği 4 m boya ve 7.000 kg ağırlığa sahip olabilir.
Filler, insanlar gibi sosyal canlılardır
Filler, aralarında selamlaşırlar ve hortumlarıyla birbirlerine sarılarak duygularını gösterirler. Ayrıca insanların cinsiyetlerini, yaşlarını ve hangi dilde konuştuklarını ayırt edebilecek kadar zeki varlıklar.
Fillerin zekası ve hafızaları çok kuvvetlidir. Hafızlarının kuvvetli olmasından dolayı kurak geçen zamanlarda su kaynaklarının yerlerini kolaylıkla hatırlayabilirler.
Filler oldukça duygusal canlılardır!
Fillerin duygusal özellikleri: Fillerin; üzüntü, keyif alma, kızgınlık gibi duygusal özelliklere sahip olduğu yapılan gözlemler sonucunda kanıtlanmıştır. Bu canlılar, üzgün hissettiklerinde birbirlerine yaklaşıp, hafif dokunuşlar ve gövde darbeleri yaparlar.
Fillere fısıldayan insan olarak da tanınan Lawrance Anthony öldüğünde bir fil sürüsü evinin önüne gelip onun için yas tutmuştur.
Fillerin dans ederler ama bunu özgürlükleri elinden alındığı ve kısıtlamalar karşısında depresyona girdikleri için yaparlar. Ayrıca fillerin testosteron hormon seviyeleri yükseldiğinde aşırı saldırgan davranışların görülmektedir. Mest denilen bu durum erkek fillerin baskın olmalarını sağlar ve üreme başarısını artırır.
Fillerin aile bağları çok kuvvetlidir ve ailenin reisi dişidir.
Dişi filler sürü olarak dolaşırken, erkek filler çoğunlukla yalnızdır ve sürekli sürü değiştirerek yaşamlarını sürdürürler.
Ergenlik çağına gelmiş erkek filler, aile gruplarını terk ederek yalnız veya diğer erkek fillerle beraber bir grup oluşturabilir.
Erişkin erkekler ise çiftleşme zamanında eş aradıklarında aile grupları ile bir araya gelir. Fillerin oluşturduğu aile grupları, bazen bir araya gelerek daha büyük topluluk meydana getirebilirler.
Dişi fillerin hamilelik süreleri yaklaşık 2 yıldır. Yeni dünyaya gelen yavru bir fil, ortalama 100 kilo civarında olur. Kayıtlara geçen en büyük fil ise 10 bin 886 kilogram ağırlığında ve 3,96 metre yüksekliğindedir.
Sürüden bir fil yaşamını yitirdiğinde uzun bir süre yas tutarlar. Aile üyelerinin katılımıyla ölen fil için bir cenaze töreni düzenlenir.
Filler gerçekten farelerden korkar mı?
Asya’da yük hayvanı olarak kullanılan, dünyanın en büyük ve güçlü hayvanlarından olan filler, gerçekte arılardan çok korkarlar.
Filler de, diğer bir çok diğer hayvan türü gibi ani durumlara ani tepkiler verecek refleksleri bulunmaktadır. Bu yüzden bir fil, büyük cüssesine rağmen normal olarak ani etkilere ani tepki verir.
Fillerin farelerden gerçekten korkup korkmadığı konusunda bazı deneyler yapılmıştır. Fillere yaşamları boyunca hiç görmedikleri fareler gösterilmiş fakat filler onlara hiçbir tepki göstermemiştir. Ancak aniden ortaya çıkan fare karşısında yukarıda bahsettiğimiz gibi ani bir tepki gösterip sonrasında hiçbir şey olmamış gibi yürüyüşlerine devam etmişlerdir.
Fillerin koku alma duyuları çok kuvvetlidir.
Afrika filleri tüm hayvanlar içinde koku duyusu en kuvvetli canlılardır. Daha iyi koku almak için hortumlarını yukarı kaldıran filler, yaklaşık 20 km. uzaklıkta suyun kokusunu alabilir, suyun içinde iken hortumlarını şnorkel gibi kullanarak nefes alırlar.
Filler hortumlarını ve kulaklarını ne amaçla kullanırlar?
Filler aynı zamanda mükemmel yüzücülerdir. Hortumlarını şnorkel olarak kullanıp su altına dalarak yüzerler. Bir filin hortumu yaklaşık 50 bin adet kas barındırır. Nesneleri yakalamak, tutmak vb. çeşitli amaçlar için uzun hortumlarını kullanırlar.
Filin büyük ve geniş kulakları, vücut ısısını kontrol etmeye yaramaktadır.
Zebraların çizgileri serinlemesine yardımcı olur.
Fillerin toplamda kaç dişi vardır?
Bir filin dişlerinin ağırlığı 200 kilogramı aşabilmektedir. Fillerin yalnızca altı dişi bulunmaktadır. Bunlardan dört tanesi bildiğimiz diş olarak iş görür. Azı dişler alt ve üst çenelerde, sağda ve solda birer tane olmak üzere dizilmiştir. Bunlar oldukça karmaşık yapıda olan öğütücü dişlerdir.
Fillerin azı dişleri zaman içinde sürekli büyümekte ve eskimektedir. Çoğunlukla yeni gelen diş, alttan çıkarak eskisini ittirir. Filler yaşamları süresince her bir dişi yalnızca altı kez değiştirebilir. Bir filin ömrü, dişlerini ne kadar süre kullandığına bağlıdır. Yani filin yeni dişi çıkmadığında, fil otları çiğneyemez hale gelir ve ne yazık ki açlıktan ölür.
Fildeki beşinci ve altıncı dişler ise üst çenede bulunan kesici dişlerdir. Bunlar genel diş terminolojisine göre söylenen bir isimdir ve öğütme amacıyla kullanılmaz. Onlar aslında hepimizin çok iyi bildiği ve fillerin insanlar tarafından avlanmasına neden olan sivri ve uzun fil dişleridir.
Filler sivri olan dişlerini ne amaçla kullanırlar?
Dişleri yüzünden avlanan bu canlılar upuzun ve sivri olan kesici dişlerini; nesneleri taşımak, yeri kazmak, bir yeri kazımak (ağaç kabuğunu çıkarmak vb. için) ve dövüşmek amacıyla kullanırlar.
Fillerin dişleri için öldürülmesi
Memeli hortumlu sınıfından yalnızca filler, soyu tükenmeden gününüze kadar hayatta kalmayı başarmışlardır. Afrika filleri, Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’nce (IUCN) soyunun tükenme riski yüksek olan hassas türler arasında listelenmiştir. Asya filleri ise soyunun tükenme riski çok yüksek olan gruba girmektedir.
Filler neden dişleri için öldürülür?
- Fil nüfusu için en büyük tehditlerden birisi fildişi ticareti amacıyla kaçak avlanan insanlardır.
- Fil dişini bir zenginlik ve sosyal statü simgesi olarak gören düşük ve orta sınıf gelir düzeyindeki genç moda tutkunları, “beyaz altın” denilen bu dişlerin çekiciliğine yenik düşmekteler.
- Diğer tehditler ise doğal yaşam alanın azalması ve yerel halkın çıkar çatışmalarıdır.
Fillerin bilinmeyen diğer özellikleri
- Tüm dünyada tehdit altındaki fillere dikkat çekmek amacıyla 2012 yılından beri 12 Ağustos, Dünya Fil Günü olarak kutlanmaktadır.
- İnsanlar dışında çeneleri olan tek memeli hayvan fillerdir. Fillerin cildi yaklaşık 2.54 cm’dir.
- Filler ayakta ve ortalama olarak günde 2-3 saat arası uyur.
- Zıplayamayan tek memeli hayvan türü fillerdir. Afrika filleri 48 km hıza ulaşabilirler. Koşmaya başladıklarında atlar kadar hızlı olabilirler ve oldukça iyi birer tırmanıcılardır. 6 saat boyunca kesintisiz yüzebilir ve batmadan dinlenebilirler.
- Beyinleri yaklaşık 5 kg ağırlığındadır. Bu sayede dünyanın en büyük beynine sahip canlısıdır.
- Filler diğer fillerin seslerini 8 km. uzaklıktan bile duyabilirler. Ayrıca ayaklarıyla çok düşük frekanstaki sesleri bile hissedebilirler.
- Tayland’da dünyanın en pahalı kahvelerinden olan Black Ivory Coffee isimli kahve, fillerinin dışkılarındaki kahve çekirdeklerinden yapılmaktadır.
- Filler 70 yaşına kadar yaşayabilir. 16 yaşında yetişkin bir fil, yaşamı boyunca nadiren 4 yavru dünyaya getirebilir.
- Thomas Edison, Nikola Tesla’ya alternatif akımın tehlikeli olduğunu göstermek amacıyla 1903 yılında Topsy isimli bir file elektrik vererek ölümüne sebep olmuştur.